Column Jos Cöp, Leertijd.nl (versie XL)Ja hoor, u kunt me gerust storen. Ik heb wel even de tijd. Ik kan gemist worden in de klas, want onze nieuwe gepersonaliseerde onderwijsrobot Sanderjet neemt de basisinstructie spelling van me over. Ik spring dadelijk pas bij als het gaat om de verlengde instructie en gerichte individuele begeleiding van de leerlingen met een zorgroute. Want daar zit mijn toegevoegde waarde.
U hebt inderdaad gelijk: ik doe niet meer alles zelf. Ik delegeer heel veel werkzaamheden en krijg in ruil daarvoor mijn vak weer terug. Ik ging toch niet naar de Pabo om turfsmurf, spreadsheetfundamentalist, leeradministrateur en rapportageboekhouder te worden. Nee, ik wou met kinderen werken, ze boven zichzelf uit laten stijgen en leren tot leven brengen. Inderdaad, precies wat ik nu weer iedere dag doe. Want daar dit mijn toegevoegde waarde.
Wat Sanderjet dan precies doet? Nou da's niet zo moeilijk: heel veel. Alles wat hij me uit handen kan nemen, pakt ie aan. Zonder te morren of te piepen, tenzij z'n accu bijna leeg is. Wat dan zoal? Bijvoorbeeld de beginsituatie bepalen uit de scores op de vorige lestaken. En de leerroutes direct aanpassen en individueel doseren. Maar ook het vooraf samenstellen van de samenwerkingsgroepen, want wat er ook gebeurt, wij kiezen als team voor sociaal onderwijs. Zo veel mogelijk samen en zo weinig mogelijk a-sociaal alleen achter een interactief glasplaatje. Want daar zit onze toegevoegde waarde.
We openen dus altijd samen, zodat we het leren meteen kunnen koppelen aan het nu. Met eerst een vleugje actualiteit en een potje persoonlijke pret om op z'n minst leergierige interesse op te wekken. Voor veel leerlingen verzorgt Sanderjet daarna de basisinstructie. Kort, krachtig, voorspelbaar en met voldoende herhaling. De meeste kinderen kunnen daarna aan de slag op hun eigen 'tablop'. Met een werkhouding die ongekend was in het papieren tijdperk. Sanderjet trekt zich daarna een beetje terug, maar blijft wel heel actief. Zonder ook maar even te verzaken, naar het toilet te hoeven of een sigaretje te roken, signaleert en registreert hij alles. En geeft mij realtime een seintje op mijn smartwatch als persoonlijk maatwerk nodig is. Want dat is voor zo'n rechtlijnig robotje net even te lastig. Maar gelukkig zit daar mijn toegevoegde waarde.
De sterke kanten van Sanderjet? Da's niet zo moeilijk. Alles wat voorspelbaar, herhalend en dodelijk saai is, da's echt iets voor hem. Daar smult ie van. Learning analytics verzamelen, analyseren, interpreteren, archiveren, rapporteren? Het gebeurt in een tempo dat voor niemand bij te houden is. Zelfs in het donker met de snelheid van het licht. Ook het aanpassen van de persoonlijke leerroutes gaat als een razende Roeland. Afwijken van de lineaire gezamenlijke leerstofroute is zo ook een fluitje van een bitcoin. Op maat standaardinstructies en verwerkingsopdrachten klaarzetten? Draait ie zijn computerarm niet voor om. En wat de meeste ouders niet weten is dat Sanderjet zelfs mijn naam onder het rapport plaatst, terwijl bijna alles zijn eigen werk is. Wat een bescheidenheid toch. Wat een toegevoegde waarde.
Hoe Sanderjet het zelf vindt? Geen idee. Op dit soort fijngevoelige vragen krijg ik namelijk nooit antwoorden. Die zitten niet in de ontelbare regels code en de algoritmen op basis waarvan hij zijn werk doet. Een echte gevoelsrobot zal het nooit worden. Voor gezelligheid is hij gewoon niet in de wieg gelegd. Invoelend vermogen? Alleen als het via een sensor af te lezen is. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Maar ja, je moet ze nemen zoals ze zijn. Ze hebben zichzelf toch ook niet gemaakt. Al zit dat er wel aan te komen, maar dan moet hij nog wel een stukje kunstmatig intelligenter worden. Dat zou mooi zijn, want dan gaat hij zelf ook leren. Leren om kinderen nog beter te laten leren. Ik kan niet wachten op die toegevoegde waarde.
Of ik nog ergens op terug wil komen? Ja, op de angst. De angst bij veel collega's dat Sanderjet en z'n broers en zussen ons overbodig zou kunnen gaan maken. Als dat zo is, dan verdienen we het. Maar het is niet zo. De familie Sanderjet is heel goed in zaken die ik vervelend vind. En juist die dingen kan hij veel sneller, zonder ook maar een spoortje van demotivatie, irritatie of vermoeidheid. Dat is dus lekker samenwerken met een taakverdeling die ik als eigenwijze leerkracht toch maar mooi zelf bepaal. Inderdaad, mijn toegevoegde waarde.
Wat ik altijd zelf zal moeten blijven doen, is alles dat te maken heeft met complexe patroonherkenning en complexe communicatie. En laat dat nou precies de menselijke en meest boeiende kant van ons vak zijn. Dat wat maakt dat het het mooiste vak ter wereld is. Blijven kijken naar kinderen en voortdurend zoeken naar mogelijkheden om ze beter, leuker en meer te laten leren. Zelfstandig als het kan, maar met instructie, feedback en begeleiding op maat als het moet. Want als het echt moeilijk wordt, begint het lichtje op Sandersjet's neus rood te knipperen. Hij geeft het stokje over aan de menselijke meerwaarde. Maar de grootste winst zit in onze samenwerking, want als duo zijn we onoverwinnelijk. Over toegevoegde waarde gesproken.
Of we ook wel eens onenigheid hebben? Daar moet ik inderdaad eerlijk over zijn. Ik overschat hem bijna iedere dag. Dan kom ik 's morgens de klas binnen. Druk op power on en klinkt het vriendelijke 'Goede morgen, wat kan ik voor u doen?' Ik voel me dus gelijk op m'n gemak. Alsof ik thuis ben in het kwadraat. Maar als ik dan vraag waar de koffie blijft, ontstaat de tenenkrommende teleurstelling. Het antwoord? Een knipperend rood neusje met de schijnheilige eindeloze herhaling van het inmiddels nietszeggende 'Wat kan ik nog meer voor u doen?' Nu even zonder toegevoegde waarde. Moet ik alsnog mijn eigen koffie halen. De sukkel.
(De columns op Leertijd.nl zijn beschikbaar voor herpublicatie. Informeer naar de voorwaarden.)